Suriye'nin İsrail'in Gerilimini Tırmandırmasına Karşılık Verebileceği Yanıtlar
May 09, 2025 11067

Suriye'nin İsrail'in Gerilimini Tırmandırmasına Karşılık Verebileceği Yanıtlar

Font Size

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun açıklamalarına göre İsrail, 2025 yılının Şubat ayının sonlarından itibaren yoğunlaştırdığı askeri operasyonlarının bir yandan Dürzileri, diğer yandan azınlıkları korumayı amaçladığını açıklamıştır. Süveyda halkı ise bu açıklamaları reddederek kentin Kerame Meydanı'nda gösteri düzenlemiştir.

Suriye'deki hedeflere yönelik gerçekleştirilen askeri saldırıların amacı, İran milislerini zayıflatmak ve kendilerine karşı askeri üstünlük sağlamasını engellemekti. Bu saldırılar, İsrail'in güvenliğini sağlamayı ve Suriye'den gelebilecek her türlü güvenlik tehdidine karşı koymayı taahhüt eden Suriye'deki Rus komutanlığıyla koordinasyon halinde gerçekleştirilmiştir. Ancak Esad rejiminin devrilmesi ve İran milislerinin çekilmesinin ardından da saldırılar devam etmiştir.

Suriye yönetimi iktidara geldiği ilk günden itibaren bölgenin ve özellikle komşu ülkelerin güvenliği ve istikrarı için olumlu bir söylem ortaya koymuştur. İsrail de dahil olmak üzere herhangi bir ülkeye karşı tehdit oluşturma veya saldırıda bulunmak istemediklerini ve buna güçlerinin yetmeyeceğini teyit etmişlerdir. Bu söylemlerinde bir barış antlaşmasına varılmasından veya normalleşmeden söz etmemişlerdir. Ayrıca Şam hükûmeti, Suriye devletinin ihtiyacı olan şeyin, ekonomisini ve altyapısını güçlendirmek olduğunu belirlemiştir.

Buna karşılık Suriye’nin tutumu, 2025 Mart ayı başlarında Gazze için düzenlenen Arap zirvesinde açıkça ortaya konmuştur. Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara, zirveye katılırken, İsrail'in Suriye'ye yönelik saldırganlığının, rejimin çöküşünden faydalanma amaçlı olduğunu, Filistin meselesinin her Arap halkının meselesi olduğunu ve Gazze halkının yerinden edilmesiyle ilgili dolaşan iddiaları reddettiklerini vurgulamıştır.

İsrail ise Şam'daki yeni hükûmetle olumlu bir ilişki kurmayı kesinlikle reddetme yönünde bir tutum takınmıştır. Suriye yönetimi, İsrail'in askeri saldırılarına son vermek için hem içeride hem dışarıda çok sayıda seçenek ve prosedürle karşı karşıya kalmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:

 Süveyda'da ve Şam'daki Dürzi unsurlarının yayıldığı bölgelerdeki muhalif hareketi zayıflatmak, İsrail'in Filistin'deki dini otoriteler aracılığıyla bu hareketi istismar etmesini ve Suriye'deki uzantıları üzerindeki etkisini engellemek için çabalamıştır. Suriye hükûmeti, Süveyda ve Ceramana'nın ileri gelenleri ve yetkilileriyle ulusal bir çerçeve ve dengeli bir söylem etrafında Dürzilerin askeri ve güvenlik kurumlarında geniş katılımını ve kendi bölgelerinde çalışmalarını garanti altına alan anlaşmalar imzalamıştır.

Suriye yönetimi, bölge ülkeleri arasındaki ilişkilere dayanarak İsrail'in politikalarını etkileyebilecek ülkelerin rolünü güçlendirmek için çabalamaktadır. Bu ülkeler, İran'ın nüfuzunun azalmasıyla oluşan boşluğu doldurmaya çalışmaktadırlar. Bunların başında Suriye'deki yeni hükûmete destek vererek istikrarı savunan, Suriye'nin toprak bütünlüğü konusunda ısrarcı olan Türkiye ve Suudi Arabistan gelmektedir.

 ABD Başkanı Donald Trump yönetimindeki siyasetçilerle birlikte faaliyet gösteren Suriye-Amerikan lobisinin rolünün güçlendirilmesi, Avrupalıların yaptığı üzere yeni Suriye yönetimiyle ilişkilerin geliştirilmesinin ABD'nin çıkarına olduğuna inanılması. ABD yönetimi bu vizyondan hareketle, İsrail hükûmetine, Dürzi unsurların yoğun olarak yaşadığı bölgelerde yaşanan gerginliklere paralel olarak gerçekleştirdiği askeri saldırıların ardından, Suriye'yi istikrarsızlaştırmaya katkı sağlayabilecek her türlü eylemden kaçınma çağrısında bulunmuş, Suriye'nin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı duyulmasının son derece önemli olduğunu vurgulamıştır.

İsrail ve ABD'ndeki Suriye Yahudileri konusunda açılım. ABD'deki Suriye Yahudi Cemaati, Trump yönetiminin Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara'ya yönelik tutumunu iyileştirmek için çalışmalara başlamıştır. Suriye'nin "Orta Doğu'da azınlık hakları açısından önemli bir alan" olduğunu vurgulayarak, Şam'la iş birliğine gidilmesi ve yaptırımların hafifletilmesi çağrısında bulunulmuştur.

 Suriye'nin güneyinde gözlem noktaları kurulmasına izin verilmesi, Esad rejiminin devrilmesinden önce İran milislerinin faaliyetlerini izlemek için gözlem noktalarının kurulması ya da İsrail ile Suriye'den güvenliğinin tehdit edilmeyeceğine dair bir anlaşmaya varılması gibi Rusya'ya Suriye'de bazı ayrıcalıklar tanınması.

İlgili uluslararası kurum ve kuruluşlarla koordinasyon sağlayarak ve iletişim kurarak İsrail'e baskı yapılması ve 1974 Ayrılma Anlaşması'na uymasını sağlamak veya yaşanan gelişmeler doğrultusunda anlaşmanın geliştirilmesi için çalışmalar yapılması.

Sonuç olarak Suriye hükûmeti, iç karışıklıklarla birlikte İsrail'in askeri saldırılarının artmasının, Suriye'nin egemenliği açısından kabul edilemez olduğuna inanmaktadır. Bu durum Netanyahu hükûmetinin bir suistimali olmasının yanı sıra, tüm bölgede istikrar ve barışın sağlanmasının önünde engel teşkil etmektedir. Ancak Suriye hükûmeti, Suriye'deki olumsuz İsrail müdahalesine son vermek için bölgesel ve uluslararası müttefiklerin ve BM'nin çabalarına güvenerek, Ayrılma Anlaşmasını yeniden etkinleştirmeye çalışmaktadır.